Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Gdzie robione jest w Polsce szkło? Ponad 100 przedsiębiorstw produkcyjnych, w tym kilka dużych hut szkła. Jak powstaje szkło?

Justyna Madan
Justyna Madan
Huta "Julia" wytwarza ręcznie formowane i szlifowane produkty, które dystrybuuje na rynki całego świata i w kraju.
Huta "Julia" wytwarza ręcznie formowane i szlifowane produkty, które dystrybuuje na rynki całego świata i w kraju. Huta Szkła Kryształowego „Julia”
Szkło wykorzystywane jest w wielu dziedzinach naszego życia. Optyka, budownictwo, transport to tylko niektóre z nich. Wystarczy kilka surowców, odpowiednia temperatura i można stworzyć z nich prawdziwe dzieła sztuki lub przedmioty użytku codziennego. Sprawdzamy, gdzie w Polsce produkowane jest szkło.

Produkcja szkła w Polsce. Jak i gdzie to się robi?

Piasek kwarcowy i wysoka temperatura to podstawa, niezbędna do powstania szkła. Przy szkle tradycyjnym potrzebne są też związki chemiczne gwarantujące bezbarwność i trwałość. Do uzyskania koloru wykorzystuje się tlenki metali. Ponadto huty szkła wykorzystują tzw. stłuczkę szklaną, czyli szkło, które pochodzi z recyklingu. Piasek kwarcowy to około 3/4 składu szkła, jest to również najbardziej powszechna skała osadowa na Ziemi. Wydobywa się ją w specjalnych złożach. Warto pamiętać również o sodzie, która wpływa na temperaturę topnienia i ma wpływ na właściwości szkła, natomiast wapień jest stabilizatorem, który sprawia, że szkło nie rozpuszcza się w wodzie.

„Szkło to materiał, który człowiek wykorzystuje od początku swojej historii. Najpierw korzystał z tego, które samoistnie wytwarza natura. Później nauczył się, jak może wykonywać je samodzielnie. Szklane elementy znajdują się wszędzie. Naukowcy potwierdzają, że szkło towarzyszy człowiekowi przynajmniej od sześciu tysięcy lat. Archeolodzy odkryli, że cywilizacje, które tworzyły się w pobliżu wulkanów, znały i wykorzystywały szkło naturalne” – podaje Krosno, polska huta szkła.

Produkcja szkła. Jak powstaje szkło?

Fabryki produkujące szkło istniały już w XIII wieku przed naszą erą. Rzymianie opracowali metodę produkcji bezbarwnego szkła. Pierwsze szyby okienne zaczęły powstawać pod koniec średniowiecza. Jednak dopiero na przełomie XIX i XX wieku wynaleziono sposób na tanie pozyskiwanie szkła w fabrykach. W 1913 roku Émile Fourcault wynalazł metodę produkcji szkła ciągnionego. W 1952 roku sir Alastair Piklington wynalazł „float”, czyli metodę która pozwala na uzyskanie niemal idealnie płaskiego szkła. Aktualnie jest ona powszechnie używana w produkcji.

Huta Szkła w Krośnie. Tak pracowano w hucie szkła w I połowie ubiegłego wiekuZobacz więcej archiwalnych zdjęć >>>
Huta Szkła w Krośnie. Tak pracowano w hucie szkła w I połowie ubiegłego wieku
Zobacz więcej archiwalnych zdjęć >>>Narodowe Archiwum Cyfrowe

Etapy produkcji szkła są takie same dla różnych jego typów, używa się tylko innych składników, w zależności od efektu jaki chce się osiągnąć. Produkcja, która odbywa się w hutach, ma kilka etapów:

  • prasowanie masy szklarskiej,
  • ciągnięcie,
  • walcowanie,
  • proces wytłaczania w formach.

Szkło przez okres kilku tygodni musi samoczynnie stygnąć i stwardnieć, żeby mogło być użyte. Proces technologiczny produkcji szkła składa się z kilku etapów. Powstawanie szkła to żmudny proces, bowiem produkcja odbywa się w wysokiej temperaturze, co sprawia, że musi upłynąć wiele czasu, aby taki wyrób mógł nadawać się do użytku. Piasek z innymi dodatkami jest mieszany i topiony w specjalnym piecu, gdzie temperatura znacznie przekracza 1000 stopni. Hutnicy za pomocą długiej rury wyjmują szklaną masę, która przypomina ciągnący się klej. Specjalne dmuchawy zapewniają odpowiedni kształt masy. Szklane przedmioty wkładane są do urządzenia zwanego sprężarką, które przyśpiesza proces stygnięcia” – informuje Saint-Gobain, francuski koncern przemysłowy produkujący m.in. szkło.

Najprościej rzecz ujmując, najpierw miesza się odpowiednie proporcje składników: piasek, węglan sodu, dolomit, tlenek glinu oraz środki klarujące lub barwiące. Mieszaninę wkłada się na 24 godziny do pieca ustawionego na 1500 stopni Celsjusza. Ciecz specjalnymi rurami spływa do innej części maszyny, a tam mechanicznie wydmuchiwana jest bańka. Trafia ona do formy, która nadaje szkłu kształt. Po nadaniu formy szkło jest ogrzewane i powoli studzone. Wcześniej wszelkie czynności produkcyjne wykonywał człowiek. Teraz są od tego maszyny.

„Wciąż istnieją także zakłady, jak huta szkła Krosno Glass, które wytwarzają szkło formowane ręcznie. Dzięki temu można stworzyć niepowtarzalne produkty, które odzwierciedlają artystyczne wizje i indywidualne potrzeby odbiorcy końcowego. Dzięki temu można uzyskać szklanki, kieliszki czy świeczniki o nietypowych formach, których nigdy nie osiągnie szkło formowane automatycznie” – zaznacza krośnieńska huta.

Do czego używamy szkła? Przeznaczenie, produkty

Szkło ma zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach. Można z niego zrobić talerze, szklanki czy wazony, ale jest również szkło budowlane (np. wata szklana), butelkowe, optyczne (np. soczewki i pryzmaty), szkło okienne.

„Szkło klejone używane jest do produkcji szyb samochodowych. Szkło refleksyjne układa się na elewacji. Szkło może być też elektroprzewodzące. W kuchenkach elektrycznych czy kominkach używa się szkła ceramicznego. Wreszcie ze szkła powstaje też wełna szklana albo włókna szklane, tak ważne w produkcji światłowodów” – wymienia „Krosno”.

Polski przemysł szklarski obejmuje ponad 100 przedsiębiorstw. Około jedna trzecia z nich posiada zdolność produkcyjną przekraczającą 20 ton dziennie. „Polskie huty produkują ponad trzy miliony ton szkła rocznie. Wyrobami szklanymi produkowanymi w Polsce na największą skalę są opakowania szklane. Rocznie produkuje się ich około 1,7 - 1,8 mln ton. Zdecydowanie dominują wśród nich butelki i słoje wykonane ze szkła bezbarwnego (blisko 80 procent produkcji). W Polsce wytwarza się zarówno opakowania spożywcze, jak i kosmetyczne, farmaceutyczne, oraz naczynia na znicze” – podaje Związek Pracodawców Polskie Szkło.

Jest też druga strona medalu. Zapotrzebowanie na szkło rośnie, ubywa jednak producentów. Jak twierdzi Bogdan Pęski, prezes zarządu firmy B.D. Art. „W Europie Zachodniej likwidowane są przestarzałe i mało wydajne huty, które nie spełniają norm środowiskowych. Co za tym idzie, zachodni producenci zaopatrują się w tańsze, ale bardzo dobrej jakości szkło produkowane m. in. w Polsce i zaczyna brakować tego materiału dla krajowych odbiorców. W ubiegłym roku ceny szkła podskoczyły o 50%, w tym ceny zmieniały się już czterokrotnie.”

Największe huty szkła w Polsce

  • Krośnieńskie Huty Szkła „Krosno” - Marka Krosno jest ikoną polskiego szkła użytkowego i jego światową wizytówką. Niemal 100 lat historii rzemiosła, słynącego z dbałości o każdy detal, zaowocowało powstaniem szerokiego asortymentu produktów, wyróżniających się jakością, funkcjonalnością, kunsztem i ponadczasowym wzornictwem. Jej międzynarodową wizytówką jest szkło formowane tradycyjną metodą ręczną. Klienci wysoko cenią sobie również szkło formowane automatycznie w doskonałej jakości i konkurencyjnych cenach.
  • Huta Szkła Kryształowego „Julia” - to jeden z niewielu istniejących dziś producentów szkła kryształowego w Polsce. Wytwarza ręcznie formowane i szlifowane produkty, które dystrybuuje na rynki całego świata i w kraju. Zabytkowa fabryka znajduje się w sercu Karkonoszy, w Piechowicach koło Szklarskiej Poręby i jest dostępna dla zwiedzających. Turyści mogą z bliska podziwiać ręczny proces produkcji szklanych arcydzieł oraz uczestniczyć w warsztatach, gdzie poznają tajniki sztuki szklarskiej.
  • Stoelzle Wymiarki - to huta szkła w miejscowości Wymiarki, w województwie lubuskim. Głównym przedmiotem jej działalności jest produkcja wysokiej jakości świec i opakowań do żywności oraz innych wyrobów konsumpcyjnych, z wykorzystaniem najnowszych technologii. Początki wytwarzania szkła w okolicach Wymiarek sięgają czasów średniowiecza. Doskonalenie wytopu szkła od najprostszych form poprzez rzemiosło, doprowadziło do powstania huty szkła w Wymiarkach w 1657 roku.
  • Huta Szkła Czechy – to obecnie Zignago Vetro. Huta szkła działająca już w pierwszej połowie XIX wieku, lider w tej branży w Polsce, pozostającej w tamtym okresie pod zaborem Imperium Rosyjskiego. Po nacjonalizacji, która miała miejsce pod koniec II wojny światowej, fabryka zajmuje się głównie produkcją opakowań szklanych dla przemysłu kosmetycznego. W marcu 2011 roku wraz z wejściem Zignago Vetro, firma ta została rozbudowana i zmodernizowana. Kolejna inwestycja, która zakończyła się w 2017 r., zwiększa jej produkcję i wprowadza nowe możliwości zdobienia wyrobów ze szkła.
  • Huta Guardian w Częstochowie - została wybudowana w latach 2001-2002. Jej uruchomienie kosztowało ponad 100 milionów euro. To była pierwsza inwestycja zrealizowana w częstochowskiej podstrefie Katowickiej Strefy Ekonomicznej. Przedmiotem działalności huty szkła Guardian Częstochowa jest produkcja wysokiej jakości szkła płaskiego typu „Float” w postaci tafli szklanych oraz szkła klejonego, wykorzystywanych do produkcji szkła okiennego, szkła budowlanego, szyb klejonych zespolonych i szyb samochodowych.

Gdzie to jest zrobione? Szklane produkty

  • Szklane znicze – Huta Szkła Sława z Kielc jest producentem szklanych lampionów przeznaczonych do produkcji zniczy. Firma oferuje nie tylko różne pojemności ale również bogate wzornictwo (znicze gładkie, prążkowane czy z ornamentami) i ciekawe kształty: pękate, prostokątne latarenki, zwężane, serca czy krzyże. Początek działalności firmy to zakład przemysłowy branży szklarskiej funkcjonujący w latach dwudziestych XX wieku. W 1934 r. zakład przekształcono w Robotniczą Hutę Szkła "Sława" Sp. z o.o. Głównym zadaniem przedsiębiorstwa było wtedy zaopatrzenie rynku w opakowania szklane oraz zapewnienie pracy udziałowcom. 1 czerwca 1949 r. spółkę przekształcono w Spółdzielnię Pracy Huta Szkła "Sława" i w tej formie działa do dzisiaj.
  • Flakony do perfum - Grupa Heinz-Glas to rodzinna tradycja produkcji szkła, która sięga 1523 roku. Firma produkuje atrakcyjne, indywidualnie zaprojektowane flakony i słoiki ze szkła bezbarwnego, białego szkła opalowego i szkła kolorowego, barwionego za pomocą zasilacza. Są realizowane w sposób bardzo elastyczny w mniejszych i większych seriach produkcyjnych w krótkim czasie przy użyciu opracowanej przez firmę technologii Flex. Heinz-Glas opanowała metodę blow-blow, press blow oraz zwykłą metodę prasowania szkła na w pełni zautomatyzowanych maszynach do obróbki szkła.
  • Słoiki i butelki – Klar Glass jest producentem bezbarwnych opakowań szklanych dla przemysłu spirytusowego oraz spożywczego. Opakowania produkowane są na nowoczesnych liniach produkcyjnych w zakładach w Pobiedziskach koło Poznania, oraz w Poniewieżu na Litwie. W opakowaniach produkowanych w firmowej hucie można znaleźć wodę, soki, syropy, wina, wódki, cydry, dżemy, powidła, oliwki, kapary, karczochy, suszone pomidory, szczaw, ogórki, sałatki warzywne, pasty mięsne i wegetariańskie, dania gotowe i wiele innych.
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Niedziele handlowe mogą wrócić w 2024 roku

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gliwice.naszemiasto.pl Nasze Miasto