Schnönwald - wieś z przeszłości. Zajrzyjcie do Willi Caro

Schnönwald – wieś z przeszłości. Niezwykła, pełna wspaniałej, unikalnej kultury zachowanej przez wieki, ale i dotknięta wojennym dramatem. Jej mieszkańcy, Szywołdziony, jak mówili miejscowi lub też Szywałdzianie - jak chcą źródła muzealne - stworzyli niezwykłą społeczność. Poznajcie ich.

Zaroiło się w Willi Caro podczas dzisiejszego wernisażu, wprost trudno było się przepchać, by obejrzeć ekspozycję. A to kolejny raz dowodzi, jak bardzo gliwiczanie i mieszkańcy powiatu cenią sobie takie ekspozycje. Tłum widzów słuchał także w ogrodzie Willi Caro występu chóru schönwaldzkiego, który specjalnie przyjechał na tę okazję z Niemiec.

Rzecz cała dotyczy dzisiejszego Bojkowa. To dawna wieś, która do 1945 roku nosiła nazwę Schönwald. Przedwojenni badacze określali ją mianem „niemieckiej wyspy na polskim Górnym Śląsku”.

Wyjątkową w skali regionu, sięgającą średniowiecza historię osady, nietypowe stroje ludowe, charakterystyczne schönwaldzkie hafty i zwyczaje – szczególnie weselne – przybliży wystawa, którą już możecie oglądać w Willi Caro.

„Schonwald – wieś z przeszłości” to na Górnym Śląsku pierwsza od czasów powojennych ekspozycja poświęcona tej niezwyklej miejscowości.

Uroczystości Dnia Schönwaldzkiego, towarzyszące otwarciu wystawy uświetni między innymi występ chóru Arbeitskreis Schönwald wykonującego tradycyjne pieśni schönwaldzkie, pokaz haftu Magdaleny Botschek i wykład Sebastiana Groisa „Przeszłość zapisana w ludziach - nazwiska schönwaldzkie".

Wystawie towarzyszy książka „Schönwald – wieś z przeszłości” opracowana przez Joannę Oczko i Bożenę Kubit – kurator wystawy. To pierwsze ukazujące się w Polsce po 1945 r. tak pełne opracowanie tematu, wydane w wersji dwujęzycznej, polsko-niemieckiej.

Wernisaż w ramach Dnia Schönwaldzkiego był również jedną z nielicznych okazji, by spotkać rodowitych schönwaldzian oraz posłuchać ich niespotykanej mowy.



W XIII stuleciu cystersi z klasztoru w Rudach zasiedlili Schönwald osadnikami sprowadzonymi z głębi Niemiec. Ich potomkowie zachowali przez wieki swą odrębność: zarówno języka, jak zwyczajów i strojów ludowych. Także zajęcia ludności – w tym dobrze rozwinięta gospodarka rolna i furmaństwo, którym do XIX w. trudnili się mężczyźni, oraz hafciarstwo w XX w. – były czynnikami wyróżniającymi tę miejscowość spośród okolicznych wsi. Sami schönwaldzianie kultywowali odmienność, tworząc społeczność raczej zamkniętą na zewnętrzne wpływy.

Odrębność i wyjątkowość wsi utrzymana była do 1945 r., kiedy to jej mieszkańcy musieli opuścić swą „małą ojczyznę”. W okresie powojennym ze względów politycznych nie można było w Polsce mówić i pisać o tej „wyspie niemieckości” i dopiero w ostatnim dwudziestoleciu odkrywana jest jej nietypowa historia i wielowiekowa odmienność.


Wystawa „Schnönwald – wieś z przeszłości” jest powojenną prezentacją tego zagadnienia na Górnym Śląsku – mówi jej kurator Bożena Kubit, kierownik Działu Etnografii Muzeum w Gliwicach. – Dzięki obiektom pozyskanym z innych, w tym także niemieckich muzeów i od osób prywatnych oraz dzięki archiwalnym zdjęciom ze zbiorów Muzeum w Gliwicach, dotychczas wykorzystywanym cząstkowo i sporadycznie, poznamy niezwykłą kulturę, obyczaje i historię podgliwickiej wsi.

Ekspozycja przybliża także nie przebadane dotychczas dzieje Schnönwaldu w trudnym 1945 r., powiązane z działaniami frontowymi i wysiedleniem tamtejszych mieszkańców, dzięki czemu udokumentowany zostanie słabo dotychczas znany fragment historii Gliwic.


Wystawa to kolejny element realizowanego od 2001 roku cyklu poświęconego wielokulturowości Gliwic, a jej znaczące dopełnienie stanowi publikacja „Schönwald – wieś z przeszłości”. Książka opracowana została przez Joannę Oczko i Bożenę Kubit w oparciu o historyczne, przedwojenne publikacje na temat tej wyjątkowej wsi, jak i z wykorzystaniem opracowań powojennych i współczesnych wspomnień byłych mieszkańców Schönwaldu. To pierwsze po 1945 r. tak pełne opracowanie na ten temat ukazujące się w Polsce.

Wystawa dostępna dla zwiedzających od 16 czerwca do połowy października.